مکانیزم دفاعی چیست و چه نقشی در سلامت روان دارد؟

همه ما در لحظاتی از زندگی با احساساتی روبه رو می شویم که تحملشان برای ذهن دشوار است؛ ترس، خشم، شرم یا اضطراب هایی که گاه آن قدر شدیدند که انگار روان ما برای نجات خودش، راهی ناخودآگاه برای کنار آمدن با آن ها پیدا می کند. اینجاست که مکانیزم های دفاعی وارد عمل می شوند. آن ها همچون سپری روانی، ما را از رنج های عاطفی و تعارض های درونی محافظت می کنند. بدون این دفاع ها، شاید تاب  آوردنِ پیچیدگی های روزمره زندگی سخت تر می شد. اما آیا همه آن ها مفیدند؟ یا گاهی خود این مکانیزم ها می توانند ما را از واقعیت دور کنند؟

در این مقاله می خواهیم به زبان ساده ولی دقیق، بفهمیم مکانیزم دفاعی چیست، چطور کار می کند و چه زمانی به نفع ماست و چه زمانی به ضررمان. با دسته بندی دقیق، مثال های روانشناسی و تفاوت های سن و سلامت، قدم به قدم بررسی می کنیم که ذهن ما چطور در سکوت از خودش دفاع می کند. اگر می خواهی رازهای روانت را بهتر بشناسی، این راهنما را از دست نده.

مکانیزم دفاعی چیست؟

مکانیزم دفاعی، پاسخی ناخودآگاه از سوی روان ماست برای مقابله با اضطراب، تعارض های درونی یا احساسات دردناک. زمانی که فرد با تهدیدی روانی مواجه می شود ــ مثلاً ترس از طرد شدن یا احساس گناه شدید ــ ذهن به صورت خودکار و بدون آگاهی، از یکی از این مکانیزم ها استفاده می کند تا هیجانات آزاردهنده را مدیریت کند یا ادراک خود از واقعیت را تغییر دهد. به بیان ساده تر، مکانیزم دفاعی مثل نوعی فیلتر عمل می کند تا فرد بتواند با فشارهای روانی کنار بیاید، بدون آنکه الزاماً علت واقعی اضطراب را درک یا با آن مواجه شود.

نکته مهم اینجاست که استفاده از مکانیزم های دفاعی نه تنها رایج، بلکه بخشی طبیعی از فرآیند روانی انسان است. تقریباً همه ما در زندگی روزمره از آن ها بهره می بریم؛ خواه با سرزنش دیگران، خواه با نادیده  گرفتن واقعیت، یا حتی با تبدیل خشم به شوخ طبعی. اما این مکانیزم ها اگر بیش از حد یا در شرایط نامناسب به کار گرفته شوند، ممکن است به جای محافظت، باعث تحریف واقعیت و بروز رفتارهای ناسازگار شوند.

برای شناخت بهتر خود، افزایش آگاهی هیجانی و ساختن مسیر رشد شخصی، شرکت در دوره رشد شخصیتی با تمرین های کاربردی می تواند به شما کمک کند روان خود را عمیق تر درک کنید.

دسته بندی کلی مکانیزم های دفاعی

مکانیزم های دفاعی را می توان در یک طیف از سالم تا ناسالم دسته بندی کرد؛ این طیف نشان می دهد که چطور هر مکانیزم بر سازگاری روانی فرد با واقعیت تأثیر می گذارد. برخی از این دفاع ها به گونه ای عمل می کنند که به رشد شخصیت، کنترل هیجانات و حل مسئله کمک می کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است منجر به انکار واقعیت یا تکرار الگوهای ناکارآمد شوند.

روانشناسان معمولاً این دفاع ها را به دو دسته اصلی تقسیم می کنند: مکانیزم های بالغ و سازگار، و مکانیزم های نابالغ و ناسازگار. این تقسیم بندی به ما کمک می کند تا بهتر بفهمیم کدام الگوها در ما قدرت سازگاری ایجاد می کنند و کدام ممکن است به ما آسیب بزنند.

مکانیزم های دفاعی بالغ و سازگار

مکانیزم های دفاعی بالغ معمولاً به گونه ای عمل می کنند که فرد بتواند هیجانات خود را بدون تحریف شدید واقعیت، مدیریت کند. این دفاع ها با درک بالاتر از خود و محیط همراه اند و اغلب در افرادی دیده می شوند که خودآگاهی بیشتری دارند.

برای مثال، والایش (Sublimation) حالتی ست که فرد انرژی هیجانی ناپذیرفتنی را به فعالیتی سازنده مثل هنر یا ورزش تبدیل می کند. شوخ طبعی (Humor) نیز ابزاری سالم برای تخلیه اضطراب یا بیان غیر مستقیم احساسات است، بدون آنکه باعث آسیب به دیگران شود.

این دسته از مکانیزم ها نه تنها به فرد کمک می کنند تا با فشارهای روانی کنار بیاید، بلکه در بلندمدت باعث رشد شخصیتی و روابط پایدارتر نیز می شوند.

مکانیزم های دفاعی نابالغ و ناسازگار

در مقابل، مکانیزم های دفاعی نابالغ اغلب واقعیت را تحریف می کنند و با سطح پایین تری از خودآگاهی همراه اند. این دفاع ها در کوتاه مدت ممکن است از اضطراب بکاهند، اما در بلندمدت می توانند منجر به مشکلات بین فردی، پرخاشگری منفعلانه یا حتی بروز اختلالات روانی شوند.

مثلاً فرافکنی (Projection) حالتی ست که فرد احساسات یا افکار ناپذیرفتنی خود را به دیگران نسبت می دهد، یا انکار (Denial) که در آن فرد واقعیتی واضح را به کلی نادیده می گیرد. این نوع مکانیزم ها بیشتر در کودکان، نوجوانان یا بزرگسالانی که در شرایط استرس زا قرار دارند مشاهده می شود.

تحقیقات منتشر شده در Frontiers in Psychology نیز نشان داده اند که استفاده افراطی از دفاع های نابالغ می تواند زمینه ساز مشکلات هیجانی پایدار و کاهش کیفیت روابط انسانی شود.

اگر می خواهید ذهنیت و رفتارهای مؤثر و متعادل را در زندگی خود نهادینه کنید، دوره شخصیت برنده راهی برای ساختن شخصیتی الهام بخش در روابط و مسیر شغلی تان فراهم می کند.

انواع رایج مکانیزم های دفاعی با مثال

در این بخش، پرکاربردترین مکانیزم های دفاعی را با مثال های روانشناختی بررسی می کنیم تا درک عملی تری از نحوه عملکرد آن ها در زندگی روزمره داشته باشیم. توجه به این نکته ضروری ست که یک فرد می تواند هم زمان از چندین مکانیزم استفاده کند، بسته به موقعیت، شخصیت و شدت فشار روانی.

انکار (Denial)

یکی از ابتدایی ترین مکانیزم هاست. در این حالت، فرد از پذیرش واقعیتی دردناک امتناع می کند. مثلاً مادری که مرگ فرزندش را نمی پذیرد و اتاق او را مثل قبل نگه می دارد، درگیر انکار است. انکار ممکن است در لحظات بحرانی مفید باشد، اما اگر طولانی شود، مانع پذیرش واقعیت خواهد شد.

سرکوب (Repression)

سرکوب به معنای کنار گذاشتن ناخودآگاه افکار یا خاطرات ناراحت کننده است. کسی که تجربه ی کودکی آسیب زایی را به کلی به خاطر نمی آورد، ممکن است آن را سرکوب کرده باشد. این مکانیزم می تواند در کوتاه مدت محافظ باشد، اما در بلندمدت منجر به اضطراب پنهان می شود.

فرافکنی (Projection)

در فرافکنی، فرد احساسات نامطلوب خود را به دیگران نسبت می دهد. مثلاً کسی که خودش احساس حسادت دارد، ممکن است همسرش را به حسادت متهم کند. این رفتار مانع از پذیرش مسئولیت عاطفی می شود و معمولاً در روابط نزدیک تنش ایجاد می کند.

برای آشنایی بیشتر مطالعه کنید:فرافکنی چیست؟ + انواع، نشانه‌ها و روش‌های درمان

عقلانی سازی (Rationalization)

فرد در این حالت، برای رفتار یا تصمیمی که ممکن است اشتباه بوده باشد، دلیل تراشی منطقی می آورد. مثلاً کسی که در مصاحبه شغلی رد شده، ممکن است بگوید: «اصلاً اون شرکت محیط کاری خوبی نداشت». عقلانی سازی به فرد کمک می کند از حس شکست فرار کند.

جابجایی (Displacement)

جابجایی یعنی انتقال احساسات شدید از منبع اصلی به هدفی بی خطرتر. فردی که از رئیسش عصبانی است ولی نمی تواند آن را ابراز کند، ممکن است در خانه سر کودک یا شریک زندگی اش فریاد بزند. این دفاع رایج اما پرهزینه است.

والایش (Sublimation)

یکی از سالم ترین دفاع هاست. فرد هیجانات منفی را به فعالیتی سازنده بدل می کند. ورزشکار حرفه ای ممکن است خشم دوران کودکی اش را به صورت انرژی ورزشی بروز دهد. والایش نشانه رشد هیجانی و خودکنترلی بالا است.

بازگشت (Regression)

در شرایط فشار روانی، فرد به رفتارهای کودکانه بازمی گردد. مثلاً نوجوانی که پس از طلاق والدینش، شب ها دوباره به خوابیدن کنار مادرش اصرار دارد. این مکانیسم در کودکان رایج تر است اما در بزرگسالی نیز گاه رخ می دهد.

برای درک بهتر، ادامه مطلب را بخوانید:فشار روانی چیست؟ علائم، نشانه‌ها و روش‌های شناسایی و کنترل

واکنش وارونه (Reaction Formation)

در این مکانیزم، فرد احساسات واقعی اش را کاملاً وارونه نشان می دهد. مثلاً کسی که از دیگری خوشش نمی آید، بیش از حد به او محبت می کند. این دفاع باعث سرکوب مستقیم هیجانات و بروز رفتارهای متناقض می شود.

همانندسازی (Identification)

در این حالت، فرد ویژگی ها یا رفتارهای شخصی دیگر را درونی می کند. مثلاً کودکی که از پدرش الگوبرداری می کند و مثل او لباس می پوشد. این دفاع می تواند سالم یا ناسالم باشد، بسته به اینکه از چه کسی و چرا الگوبرداری می شود.

شوخ طبعی (Humor)

شوخی راهی برای تخلیه هیجانات ناراحت کننده بدون آسیب به دیگران است. مثلاً کسی که از بیکاری رنج می برد، با شوخی به وضعیتش اشاره می کند. GoodTherapy این مکانیزم را یکی از سالم ترین و مؤثرترین انواع دفاع معرفی می کند.

درون فکنی (Introjection)

درون فکنی به معنای درونی سازی باور یا قضاوت دیگران است، گاهی بدون آگاهی. مثلاً فردی که از کودکی شنیده «تو به درد بخور نیستی» ممکن است این باور را حقیقت پنداشته و همیشه احساس بی ارزشی کند.

برای جزییات بیشتر، این مقاله را از دست ندهید:سندرم ایمپاستر یا خودویرانگری چیست؟ انواع، نشانه ها و روش‌های غلبه

دوپاره سازی (Splitting)

در این حالت، فرد دنیا یا افراد را به صورت افراطی خوب یا بد می بیند. یک روز شریک عاطفی را کامل و ایده آل می بیند و روز دیگر کاملاً نفی اش می کند. این مکانیزم اغلب در اختلالات شخصیت مثل مرزی دیده می شود.

تشریفات وسواسی (Undoing)

نوعی تلاش برای پاک کردن فکر یا عمل ناراحت کننده است. مثلاً فردی که فکر پرخاشگرانه ای نسبت به مادرش داشته، پس از آن برایش گل می خرد. این دفاع در افراد مبتلا به وسواس فکری-عملی بیشتر دیده می شود.

سرزنش خود (Turning Against Self)

فرد خشم یا احساسات منفی را به جای دیگری، متوجه خود می کند. مثلاً کسی که به جای خشم نسبت به والدین سخت گیرش، خودش را بی ارزش می داند. این مکانیسم زمینه ساز افسردگی است.

فراموشی انگیزش یافته (Motivated Forgetting)

نوعی حذف فعالانه خاطرات دردناک از ذهن است. فردی که دوران آزاردهنده ای را پشت سر گذاشته، ممکن است به کلی آن را فراموش کند. این دفاع شبیه سرکوب است اما جنبه ارادی بیشتری دارد.

خیال پردازی (Fantasy)

در مواجهه با واقعیت های ناخوشایند، فرد در دنیای خیالی پناه می گیرد. مثلاً نوجوانی که دائم تصور می کند قهرمان یا معروف است، چون در مدرسه مورد تمسخر قرار گرفته. خیال پردازی می تواند راه فراری موقتی باشد، اما اگر بیش از حد شود، از زندگی واقعی جدا می کند.

انتقال (Transference)

احساسات مربوط به فردی در گذشته، به شخصی در زمان حال منتقل می شود. مثلاً بیمار نسبت به روان درمانگرش همان حس را دارد که نسبت به پدر سخت گیرش. این دفاع در روان درمانی بسیار رایج و قابل تحلیل است.

مقاومت (Resistance)

رفتاری ناخودآگاه که مانع آگاهی از افکار یا احساسات سرکوب شده می شود. مثلاً فردی که جلسات درمان را دائم به تعویق می اندازد، چون ناخودآگاه نمی خواهد با واقعیت های دردناک مواجه شود.

جبران (Compensation)

فرد ضعف یا کمبودی را با تلاش در حوزه ای دیگر جبران می کند. کسی که در روابط عاطفی شکست خورده، ممکن است در مسیر شغلی اش بیش از حد پیشرفت کند تا حس ارزشمندی را بازیابد.

همسان سازی با پرخاشگر (Identification with the Aggressor)

فرد برای کاهش اضطراب، به جای ترس از فرد تهدید کننده، با او همانندسازی می کند. کودکی که از معلم سخت گیرش می ترسد، ممکن است خودش در خانه رفتاری مشابه با خواهرش داشته باشد.

مطالعه این مطلب می‌تواند به شما کمک کند:راه‌های مقابله با ترس و اضطراب | تکنیک‌هایی کاربردی

منزوی سازی هیجان (Isolation of Affect)

فرد درباره رویدادهای دردناک با لحنی کاملاً منطقی و بدون احساس صحبت می کند. مثلاً کسی که از مرگ ناگهانی مادرش می گوید اما کاملاً خونسرد است. این مکانیسم باعث جدایی احساس از تجربه می شود.

تفکیک (Dissociation)

در شرایط شدید استرس، فرد ممکن است بخشی از هوشیاری خود را قطع کند. احساس غیرواقعی بودن یا «انگار در خواب بودن» از نشانه های این دفاع هستند. در اختلالات شدیدتر مانند PTSD این مکانیسم دیده می شود.

نوع دوستی دفاعی (Altruism as Defense)

رفتار کمک کننده ای که به صورت ناخودآگاه برای تخلیه هیجان های منفی به کار می رود. فردی که پس از تجربه ی دردناک، بیش از حد به دیگران کمک می کند تا حس خوبی نسبت به خودش پیدا کند.

انفعال-پرخاشگری (Passive Aggression)

فرد خشم خود را به صورت غیرمستقیم و پنهان بروز می دهد. مثلاً با تأخیر در انجام کاری که خواسته شده یا فراموش کاری عمدی. این نوع دفاع در روابط صمیمی فرسایش زا است.

ذهنی سازی (Intellectualization)

فرد به جای تجربه هیجان، درباره آن صحبت تحلیلی می کند. مثلاً به جای بیان ناراحتی از خیانت، صرفاً درباره نظریه های روان شناختی آن حرف می زند. این دفاع نوعی فاصله گیری هیجانی ایجاد می کند.

برای رهایی از دوراهی کمال گرایی و به تعویق انداختن کارها، دوره صوتی کمال گرایی و اهمال کاری با ارائه راهکارهای روان شناختی به شما کمک می کند الگوهای ذهنی خود را اصلاح کنید.

مکانیزم های دفاعی در کودکان و بزرگسالان

همه انسان ها از کودکی تا بزرگسالی از مکانیزم های دفاعی برای کنار آمدن با فشارهای روانی استفاده می کنند، اما نوع، شدت و کارکرد این دفاع ها با افزایش سن تغییر می کند. این تفاوت ها به سطح رشد شناختی، تجربیات عاطفی، و میزان خودآگاهی فرد بستگی دارد.

تفاوت در نوع و شدت مکانیزم ها در سنین مختلف

در کودکان، استفاده از مکانیزم های دفاعی بیشتر بر پایه تخیل، انکار و بازگشت به مراحل رشدی پیشین است. چون کودکان هنوز درک بالایی از هیجانات و علت آن ها ندارند، از دفاع هایی مثل بازگشت (Regression)، انکار (Denial) و خیال پردازی (Fantasy) بیشتر استفاده می کنند. این مکانیسم ها به آن ها کمک می کنند تا از موقعیت های نگران کننده ای مثل جدایی از والدین یا تنبیه دور بمانند.

در مقابل، بزرگسالان به تدریج به دفاع هایی مانند عقلانی سازی (Rationalization)، شوخ طبعی (Humor) یا والایش (Sublimation) روی می آورند که سطحی بالاتر از خودآگاهی و تحلیل را نیاز دارند. به عبارت دیگر، با رشد روانی، افراد یاد می گیرند احساسات خود را مدیریت کرده و به جای گریز از واقعیت، آن را تعدیل کنند.

مکانیزم های دفاعی در نوجوانان در برابر اضطراب و فشار روانی

نوجوانان، به دلیل تغییرات شدید زیستی، هیجانی و اجتماعی، در معرض سطوح بالای اضطراب قرار دارند. در این مرحله، استفاده از مکانیزم هایی چون واکنش وارونه، فرافکنی یا تفکیک بسیار رایج است. نوجوان ممکن است در برابر ترس از طرد، احساس ضعف را انکار کند یا پرخاشگری خود را با رفتارهای منفعلانه بروز دهد.

بررسی GoodTherapy نشان می دهد که نوجوانانی که بیشتر از دفاع های نابالغ استفاده می کنند، بیشتر در معرض مشکلات رفتاری و اضطرابی قرار دارند. اما با آموزش مهارت های شناختی و هیجانی، می توان آن ها را به سمت دفاع های سازنده تر سوق داد.

گام اول را بردارید: کشف راهکارهای ساده برای کاهش فشار روانی:فشار روانی را چگونه مدیریت کنیم؟ +انواع راهکار کاهش استرس

مکانیزم های دفاعی سالم در مقابل ناسالم

همه مکانیزم های دفاعی با یک هدف پایه ای شکل می گیرند: کاهش اضطراب و محافظت از روان. اما مسئله مهم، کیفیت و پیامد استفاده از این دفاع هاست. برخی از آن ها کمک می کنند احساسات را به شکل سالم تری پردازش کنیم، در حالی که برخی دیگر باعث می شوند از واقعیت فاصله بگیریم و الگوهای ناسازگار را در زندگی تکرار کنیم.

چه زمانی دفاع های روانی به ما کمک می کنند؟

دفاع های سالم، روان را در مقابل تنش محافظت می کنند بدون آن که به شناخت واقعیت لطمه بزنند. مکانیزم هایی مثل والایش، شوخ طبعی، عقلانی سازی معتدل یا همدلی نمونه هایی از دفاع های کارآمد هستند. این دفاع ها اغلب با خودآگاهی همراه اند و فرد پس از استفاده از آن ها احساس بهتری نسبت به خود و دیگران دارد.

مثلاً وقتی فردی به جای بروز خشم مستقیم، آن را با طنز یا خلاقیت بیان می کند، هم هیجان خود را تخلیه کرده و هم رابطه با دیگران را حفظ می کند. چنین سازوکارهایی، روان را در مسیر رشد و تنظیم بهتر هیجانات قرار می دهند.

چه زمانی باید نگران دفاع های روانی خود باشیم؟

دفاع های ناسالم معمولاً در موقعیت هایی ظاهر می شوند که فرد توانایی مواجهه مستقیم با واقعیت را ندارد یا به شدت از احساساتی مانند شرم، گناه یا خشم واهمه دارد. این دفاع ها مانند انکار، فرافکنی، تفکیک، یا دوپاره سازی ممکن است در کوتاه مدت اضطراب را کاهش دهند، اما در بلندمدت باعث تحریف واقعیت، ناسازگاری در روابط و مشکلات روانی می شوند.

طبق یافته های پژوهشی منتشر شده در Frontiers in Psychology، استفاده افراطی از دفاع های ناسازگار، با افزایش علائم افسردگی، اضطراب مزمن و اختلالات شخصیت رابطه دارد. افرادی که به صورت مزمن درگیر دفاع های ناکارآمد هستند، معمولاً خودآگاهی کمتری دارند و روابط بین فردی شان متزلزل تر است.

چگونه مکانیزم های دفاعی را در خود یا دیگران شناسایی کنیم؟

شناسایی مکانیزم های دفاعی، قدم مهمی در مسیر خودآگاهی و بهبود روابط است. بسیاری از این دفاع ها به قدری ناخودآگاه عمل می کنند که فرد از وجود آن ها در رفتار یا افکارش بی خبر است. اما با کمی دقت، نشانه هایی وجود دارد که می تواند ما را نسبت به الگوهای دفاعی مان آگاه تر کند.

در این مقاله توضیحات بیشتری در مورد این موضوع آمده:خودآگاهی چیست؟+ انواع، فواید و روش تقویت

نشانه های رفتاری و شناختی رایج

برخی رفتارها و واکنش ها نشانه  روشنی از استفاده از مکانیزم های دفاعی هستند. مثلاً اگر کسی پس از تجربه خشم، آن را انکار کند و بگوید “من اصلاً عصبانی نمی شم”، احتمال استفاده از انکار یا منزوی سازی هیجان وجود دارد. یا اگر فردی تمایل دارد دیگران را دائم به چیز هایی متهم کند که خودش تجربه می کند، مثل “همه به من حسادت می کنن”، ممکن است از فرافکنی استفاده کند.

همچنین رفتارهایی مثل شوخی در موقعیت های ناراحت کننده، بی احساسی نسبت به رویدادهای دردناک، تغییر ناگهانی نگرش نسبت به افراد (از عالی به بد)، یا انفعال و طفره رفتن از مواجهه با مشکلات نیز می توانند سرنخی از دفاع های روانی باشند.

در تعامل با دیگران، توجه به لحن، حالت چهره، تناقض گفتار و رفتار، و پاسخ به انتقادها می تواند ما را نسبت به وجود این مکانیسم ها در خود یا آن ها آگاه تر کند.

استفاده از روان درمانی برای تحلیل دفاع ها

روان درمانی، به ویژه درمان های روان پویشی، ابزار مؤثری برای شناسایی و تحلیل مکانیزم های دفاعی است. در فرآیند درمان، فرد در محیطی امن به بررسی الگوهای رفتاری و هیجانی خود می پردازد و به تدریج متوجه می شود چه دفاع هایی در چه موقعیت هایی فعال می شوند.

روان درمانگر با مشاهده دقیق و بازتاب دادن رفتارهای خاص، به مراجع کمک می کند تا فاصله بین آنچه احساس می کند و آنچه نشان می دهد را بشناسد. هدف نهایی، جایگزین کردن دفاع های ناکارآمد با الگوهایی سالم تر و آگاهانه تر است.

همچنین، درمان می تواند درک فرد از منشأ دفاع ها را افزایش دهد؛ بسیاری از این سازوکارها ریشه در کودکی و تجربیات اولیه دارند. وقتی فرد بفهمد که این الگوها چطور شکل گرفته اند، راحت تر می تواند از آن ها عبور کند.

نقش مکانیزم های دفاعی در سلامت روان

مکانیزم های دفاعی فقط ابزارهایی برای فرار از احساسات منفی نیستند؛ آن ها نقش تعیین کننده ای در تعادل روانی و کیفیت زندگی ما ایفا می کنند. بسته به نوع و میزان استفاده از این دفاع ها، روان ما می تواند در مسیر رشد و پایداری قرار گیرد یا گرفتار تعارض و آسیب شود.

تأثیر مثبت دفاع های سالم بر عملکرد فرد

وقتی فرد از مکانیزم های دفاعی بالغ و سازگار استفاده می کند، می تواند در موقعیت های پراسترس بهتر عمل کند، روابط بهتری بسازد و تصمیمات منطقی تری بگیرد. مثلاً کسی که با استفاده از والایش، انرژی خشم خود را به سمت فعالیتی هدفمند هدایت می کند، احساس کارآمدی و رضایت بیشتری از خود دارد.

همچنین دفاع هایی مثل شوخ طبعی و عقلانی سازی متعادل کمک می کنند که فرد بتواند هم هیجان های ناخوشایند را تجربه کند و هم بدون سرکوب کامل آن ها، واکنش مناسبی نشان دهد. این نوع دفاع ها با افزایش تاب آوری، خودآگاهی و تنظیم هیجانی، به طور مستقیم با سلامت روان مثبت ارتباط دارند.

برای کشف نکات جدید، ادامه مطلب رو از دست ندید:تاب‌آوری چیست و چگونه آن را تقویت کنیم؟ + انواع و مؤلفه‌ها

رابطه دفاع های ناسالم با اختلالات روانی

در مقابل، مکانیزم های دفاعی ناسالم می توانند فرد را در چرخه ای از انکار، سرزنش یا طرد هیجانات گرفتار کنند. استفاده مزمن از انکار، فرافکنی، تفکیک یا بازگشت به رفتارهای کودکانه معمولاً با اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیت و وسواس فکری-عملی مرتبط است.

نتایج مطالعه ای در Frontiers in Psychology نشان می دهد که شدت و تکرار استفاده از دفاع های نابالغ، یکی از عوامل پیش بینی کننده مهم برای بروز اختلالات روان شناختی است. افرادی که قادر به تشخیص و جایگزینی این دفاع ها نیستند، معمولاً در تنظیم هیجانات، ارتباطات بین فردی و تصمیم گیری با چالش مواجه می شوند.

در واقع، بررسی نوع مکانیزم های دفاعی می تواند به عنوان شاخصی برای درک عمق سلامت یا آشفتگی روانی فرد در نظر گرفته شود.

جمع بندی

مکانیزم های دفاعی، بخشی طبیعی و ضروری از عملکرد ذهن انسان هستند. آن ها به ما کمک می کنند با احساسات دشوار، تعارض های درونی و فشارهای بیرونی مقابله کنیم. اما همان طور که دیدیم، همه دفاع ها یکسان نیستند. برخی از آن ها، مثل والایش یا شوخ طبعی، می توانند به رشد شخصی و روابط سالم منجر شوند، در حالی که مکانیزم هایی چون انکار، فرافکنی یا تفکیک، اگر بیش از حد و بدون آگاهی استفاده شوند، زمینه ساز اختلالات روانی خواهند بود. شناخت این دفاع ها، اولین گام برای درک بهتر خود، افزایش سلامت روان، و حرکت به سوی الگوهای رفتاری سالم تر است.

سوالات پر تکرار

منابع

• Frontiers in Psychology. (2021). Defense mechanisms and psychological functioning: Empirical findings and clinical perspectives. Retrieved from https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2021.648503/full
• GoodTherapy. (n.d.). Defense mechanisms. Retrieved from https://www.goodtherapy.org/blog/psychpedia/defense-mechanisms